Gmina Wiejska Dzierżoniów

Dobrocin

Pierwotnie był to dwór renesansowy, który został przebudowany pod koniec XIX w. (1898 – 1899) i na początku XX w. (1909 r.) przez Kunona von Portatiusa , radcę cesarskiego. Nabył on Dobrocin od barona Stanisława von Seherr – Toss w 1897 r. Obecnie pałac ma formę trójskrzydłowego założenia na rzucie zbliżonym do podkowy, z dziedzińcem otwartym od południowego zachodu. Najstarszą częścią założenia jest skrzydło północno – wschodnie , do którego następnie zostały dobudowane kolejne dwa. Pałac jest 2-kondygnacyjną budowlą z rozbudowaną partią poddasza. O malowniczości tego obiektu decyduje nie tylko rozbudowany korpus główny z 7-osiową fasadą i trójdzielnym pseudoryzalitem ale również elementy dekoracji architektonicznej takie jak szczyty schodkowe, krenelaże czy wieżyczki. Okazalsza wieżyczka w południowym narożniku pierwotnie nakryta była dachem stożkowym, obecnie jest tej samej wysokości co fasada i wieńczy ją krenelaż. Na elewacji południowej, wewnątrz ozdobnego tonda znajduje się herb rodziny von Portatius. Podobny znajduje się nad kominkiem w dawnej sali balowej. Wewnątrz zachowała się częściowo stolarka (stropy kasetonowe) i kamieniarka (kominki) utrzymana , podobnie jak dekoracja elewacji , w stylu neogotyckim.

Nowizna

Pałac w Nowiźnie swoje początki ma jeszcze w renesansie. Pierwszy dwór wspominają regesty już w 1565 roku. Od 1742 roku przechodzi w ręce rodziny Schellendorf i jej działaniom zawdzięcza swoją dzisiejszą , rozbudowaną formę. Dwór renesansowy zostaje rozbudowany i otrzymuje późnobarokowy kostium. W XIX wieku założenie poddano gruntownej modernizacji oraz dobudowano wschodnie skrzydło. Obecne założenie zasadniczo ma kształt rozbudowanego prostokąta , z narożnymi wieżami i ryzalitami. Jest to budowla 3-kondygnacyjna , w partii wież 4- kondygnacyjna. Nakryte jest dachem mansardowym. Okna w części dolnej dachu mają rozbudowaną formę obramioną wolutowymi spływami.

Jodłownik

Obecny pałac w Jodłowniku pochodzi z początku XIX wieku. Jest to zwarte założenie na planie prostokąta ,flankowane w narożnikach wieżyczkami. Trzy z nich mają formę dwukondygnacyjnego wykuszu nakrytego dachem stożkowym, natomiast czwarta, północno – zachodnia, ma formę bardziej rozbudowaną. Pałac jest budowlą dwukondygnacyjną, w fasadach bocznych i w partii ryzalitów przechodzącą w trzykondygnacyjną. Elewacja frontowa jest sześcioosiowa , z rozbudowanym , arkadowym podjazdem w partii przyziemia. Natomiast elewacja wychodząca na park ma bardziej dekoracyjny charakter z rozbudowanym ryzalitem usytuowanym na osi, zwieńczonym addycyjnym szczytem schodkowym. Pałac jest otoczony wielkim parkiem z pięknym i starym drzewostanem.

Tuszyn

Początki zespołu pałacowego w Tuszynie sięgają epoki renesansu . Od XI w. należał do rodziny von Gellhorn (jeden z herbów we fryzie) , a następnie do rodziny von Heine. Nie jest wykluczone, że umieszczona na portalu data 1609 r. jest datą wzniesienia w tym miejscu renesansowego dworu szlacheckiego obejmującego wówczas swoim zasięgiem dzisiejsze skrzydło wschodnie. Barokowy kostium otrzymał pałac prawdopodobnie na przełomie XVII i XVIII w., kiedy to zostało rozbudowany o kolejne skrzydła. Uzyskał kształt wąskiej podkowy z dziedzińcem otwartym w stronę parku. Jest to budowla murowana, dwukondygnacyjna, w części środkowej trzytraktowa, nakryta dachem mansardowym. Pionowy podział elewacji stanowią lizeny ,natomiast poziomy pas tynku podkreśla rozdział kondygnacji. W elewacji frontowej, na osi zachował się kolumnowy portal barokowy nakryty trójkątnym naczółkiem. Widnieją na nim trzy daty : 1609, 1715 i 1935. Ostatnia wskazuje na rok, kiedy pałac poddano generalnemu remontowi. Zabytkowy park położony po północnej stronie został przekształcony w XIX w. z istniejącego w tym miejscu ogrodu ozdobnego. Zachowały się w nim różne gatunki oryginalnych drzew m. in. lipa będąca pomnikiem przyrody. Park ma kształt zbliżony do prostokąta, do którego prowadzi brama wjazdowa z tablicą herbową. W murze przy bramie znajdują się fryz heraldyczny.

Uciechów

Dwór w Uciechowie został wzniesiony w 1593 roku w stylu renesansowym. Pierwotnie był prawdopodobnie otoczony fosą oraz wałem ziemnym, którego relikty są jeszcze widoczne po północnej stronie obiektu. O obronnym charakterze założenia może również świadczyć przybudówka od zachodniej strony, mająca formę baszty. Od 1640 r. przeszedł na własność rodziny von Botsch a od 1749 przechodzi na własność rodziny von Almesloe. Wtedy również przechodzi przebudowę. Na początku XX w. przechodzi gruntowną przebudowę , która zaciera oryginalny charakter obiektu. Współcześnie ma formę niemal bezstylową na planie prostokąta, 3-traktowy, z sienią na osi . Zachowało się wnętrze sieni, układ schodów i niektórych pomieszczeń parteru oraz portal wejściowy z datą powstania. Dwór jest budowlą dwukondygnacyjną , nakrytą dachem dwuspadowym, naczółkowym. W elewacji południowej znajduje się portal wejściowy w boniowanej opasce, z datą „1593” w nadprożu zwieńczony półkolistym tympanonem o profilowanym obramieniu. Podobny portal, również z datą, znajduje się na osi, we wnętrzu sieni. Wewnątrz , na wysokości drugiej kondygnacji zachowało się obramienie renesansowego kominka z zatartym już roślinnym ornamentem.

Jędrzejowice

Zespół dworski w Jędrzejowicach pochodzi zapewne z początku XIX w. Być może był to dwór zarządcy z około 1625 r. , wymieniany w kontekście folwarku należącego do Hansa von Logau. Istnieją również przekazy mówiące o remoncie z początku XVIII w. (1703 r.) , który miał przeprowadzić ówczesny właściciel majątku Ernest von Frankenberg. Zespół składa się z murowanego, niewielkiego dworu i zabudowań gospodarczych. Dwór jest jednokondygnacyjnym obiektem nakrytym dachem dwuspadowym z naczółkami i facjatą lukarnową na osi fasady. Fasada główna jest dziewięcioosiowa, boczne – trzyosiowe. Skromna dekoracja ogranicza się do boniowania wokół wejścia. O wcześniejszej metryce założenia (niż wiek XIX )może zaświadczać wątek murów i sposób zasklepienia piwnic.

Roztocznik

Już w XVI w. wzmiankowane jest w Roztoczniku założenie renesansowe, w skład którego prawdopodobnie wchodził również dwór. Ulega on rozbudowie w okresie baroku z inicjatywy rodziny von Sehrr – Thoss – ówczesnych właścicieli tych dóbr. Obecną formę jednak pałac uzyskał po przebudowie w 1910 r. , kiedy należał do rodziny von Seidlitz – Sandreczki. Pałac ma formę dwuskrzydłowego założenia na planie litery „L”,o dwu i trzytraktowym układzie wnętrza. Dwukondygnacyjną bryle nakrywa wysoki mansardowy dach z lukarnami. Wewnątrz zachowała się bogata sztukatorska dekoracja w stylu neorokoka. Zachował się również wystrój reprezentacyjnej jadalni znajdującej się na drugiej kondygnacji . Ma ona kształt zbliżony do kwadratu z narożnikami zamkniętymi w formie nisz z podstawami na rzeźby. Bogata dekoracja obejmuje sufit, fasety oraz ściany. Całość dopełnia owalny plafon z obrazem przedstawiającym roztańczone dzieci. Elewację frontową artykułują lizeny w wielkim porządku, z wyróżnionym trójosiowym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym tympanonem. W nim umieszczony jest , dekoracyjnie opracowany, herb rodziny Seidlitz – Sandreczki.

Książnica

Dwór pochodzi z XVIII w . i został prawdopodobnie wzniesiony przez rodzinę Zeidlitz w 1740 r. Od 1765 r. dwór przechodzi w ręce starosty von Dresky. W 1840 należy do kapitana Barensprunga. Obecnie zachowana budowla jest dwukondygnacyjna , dwuskrzydłowa , na planie litery „L”. Nakryta jest dachem mansardowym z oknami powiekowymi na usytuowanymi na obu kondygnacjach dachu. Dekoracja zachowała się szczątkowo w partii obramień okiennych i wejścia.

Kiełczyn

Dwór barokowy pochodzący z XVIII w. , wzniesiony być może na miejscu wcześniejszego założenia. Został dosyć gruntownie przebudowany, podobnie jak dwór w Uciechowie, w XIX w. Jest to obiekt o zwartej trzykondygnacyjnej bryle , rozplanowany na rzucie prostokąta. Elewacja frontowa dzisiącioosiowa, boczne – czteroosiowe. Dekoracja zachowała się szczątkowo w partii okien (naczółki) . Wewnątrz nadal można podziwiać w sieni zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami.

Ostroszowice

Owiesno